Ut placet, inquit, etsi enim illud erat aptius, aequum cuique concedere.

Luci, inquit, an etiam tua sponte?
Sed hoc summum bonum, quod tertia significatione intellegitur, eaque vita, quae ex summo bono degitur, quia coniuncta ei virtus est. Suo genere perveniant ad extremum; Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Minime vero, inquit ille, consentit. Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas. Duo Reges: constructio interrete. Quid ei reliquisti, nisi te, quoquo modo loqueretur, intellegere, quid diceret? Ex eorum enim scriptis et institutis cum omnis doctrina liberalis, omnis historia. Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur? Tria genera bonorum;

• Negat esse eam, inquit, propter se expetendam.
• Scripta sane et multa et polita, sed nescio quo pacto auctoritatem oratio non habet.
• Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam;
• Quid dubitas igitur mutare principia naturae?

Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris? At quanta conantur! Mundum hunc omnem oppidum esse nostrum! Incendi igitur eos, qui audiunt, vides. Nec vero umquam summum bonum assequi quisquam posset, si omnia illa, quae sunt extra, quamquam expetenda, summo bono continerentur. Quibusnam praeteritis? Cuius similitudine perspecta in formarum specie ac dignitate transitum est ad honestatem dictorum atque factorum. An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia?

Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Deinde disputat, quod cuiusque generis animantium statui deceat extremum. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Vides igitur te aut ea sumere, quae non concedantur, aut ea, quae etiam concessa te nihil iuvent. Nam si beatus umquam fuisset, beatam vitam usque ad illum a Cyro extructum rogum pertulisset. Quod cum ille dixisset et satis disputatum videretur, in oppidum ad Pomponium perreximus omnes. Epicurus autem cum in prima commendatione voluptatem dixisset, si eam, quam Aristippus, idem tenere debuit ultimum bonorum, quod ille;

At ille pellit, qui permulcet sensum voluptate.

Isto modo ne improbos quidem, si essent boni viri. Numquam audivi in Epicuri schola Lycurgum, Solonem, Miltiadem, Themistoclem, Epaminondam nominari, qui in ore sunt ceterorum omnium philosophorum. Nam ex eisdem verborum praestrigiis et regna nata vobis sunt et imperia et divitiae, et tantae quidem, ut omnia, quae ubique sint, sapientis esse dicatis. Nam e quibus locis quasi thesauris argumenta depromerentur, vestri ne suspicati quidem sunt, superiores autem artificio et via tradiderunt. Primum Theophrasti, Strato, physicum se voluit; Cui vero in voluptate summum bonum est, huic omnia sensu, non ratione sunt iudicanda, eaque dicenda optima, quae sint suavissima. Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Itaque illa non dico me expetere, sed legere, nec optare, sed sumere, contraria autem non fugere, sed quasi secernere. Hominum non spinas vellentium, ut Stoici, nec ossa nudantium, sed eorum, qui grandia ornate vellent, enucleate minora dicere. Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit. Sed ego in hoc resisto;

Sin autem est in ea, quod quidam volunt, nihil impedit hanc nostram comprehensionem summi boni. Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare? Aliud igitur esse censet gaudere, aliud non dolere. Temporibus autem quibusdam et aut officiis debitis aut rerum necessitatibus saepe eveniet, ut et voluptates repudiandae sint et molestiae non recusandae. Cur haec eadem Democritus? Sin eam, quam Hieronymus, ne fecisset idem, ut voluptatem illam Aristippi in prima commendatione poneret.

Atqui haec patefactio quasi rerum opertarum, cum quid quidque sit aperitur, definitio est. Quod est, ut dixi, habere ea, quae secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima. Quare, quoniam de primis naturae commodis satis dietum est nunc de maioribus consequentibusque videamus. Sunt autem, qui dicant foedus esse quoddam sapientium, ut ne minus amicos quam se ipsos diligant.